مدیریت شهری بهینه

سهباران برای مدیریت بهینه پسماند شهری.

بالارفتن چشم‌گیر نرخ بازگشت ظروف یک‌بارمصرف استفاده‎شده از تبعات مثبت اجرای طرح سهباران است.

در حال حاضر آمار دقیقی از درصد بطری‏‎های یک‌بارمصرف بازیافت شده در کشور وجود ندارد زیرا سیستم بازیافت غیررسمی و ناکامل است. اما تخمین‎ها حکایت از بازیافت کمتر از 10% کلیه مصنوعات پلاستیکی در ایران دارد . این تخمین با آمار بازیافت بطری‎های پلاستیکی در بقیه نقاط دنیا که دارای سیستم ودیعه‎گذاری نیستند، همخوانیِ نسبی دارد. در مطالعاتی که در کشورهای غربی انجام شده غالبا نرخ بازگشت بطری پلاستیکی در نقاطی که سیستم ودیعه‎گذاری و بازیافت سازماندهی شده ندارند، حتی با وجود برنامه‎های پیشرفته جمع‎آوری زباله، کمتر از 30% گزارش شده است. مثلا در آمریکا، مطالعات نشان می‎دهد ایالت‎هایی که سیستم ودیعه‎گذاری ندارند نرخ بازگشت بطری‎هایشان کمتر از 28% بوده است در مقابل نرخ بازگشت بیش از 71% که ایالت‎های دارای این سیستم داشتند . نرخ بازگشت در کشورهایی که سیستم دقیق‎تری برای بازیافت سازماندهی‎شده ظروف یک‌بارمصرف بر مبنای ودیعه دارند، تا بیش از 95% هم رسیده است که برای نمونه می‎توان به آلمان و نروژ اشاره کرد.

از دیگر مزایای طرح سهباران برای مدیریت پسماند شهری، امکان جداسازی، دسته‌بندی و همسان‌سازی بهتر مواد بازیافتی است.

در حال حاضر در کشور ما بیشتر بازیافت غیررسمی بطری‎ها و ظروف یک‌بارمصرف صورت می‎گیرد که به چرخه ناکاملی از بازیافت منجر می‎شود. همین درصد بسیار پایینی هم که از بطری‎های موجود در جامعه جمع‎آوری می‎شود، به‌دلیل اختلاط با زباله‎های دیگر و عدم نگهداری در شرایط مطلوب و نهایتاً بازیافت ناقص به مواد اولیه‎ی جدیدِ باکیفیت تبدیل نمی‎شوند. در صورتیکه بازیافت به صورت سیستماتیک با مدلی شبیه سهباران صورت پذیرد، جداسازی، دسته‎بندی و همسان‎سازی بهتری از مواد بازیافتی رخ می‎دهد که به معنی بازیافت بهینه‌تر است. در این‎صورت و در حالت آرمانی امکان تولید بطری به بطری فراهم می‎شود در حالیکه در زمان بازیافت ناقص مواد بازیافتی در تولید محصولاتی با کیفیت و بهداشت پایین‎تر (مثلا کیسه‎های زباله یا حصیرهای پلاستیکی) به کار می‎روند که ارزش اقتصادی بسیار پایین‎تری نسبت به بطری‎های مورد نیاز در صنایع غذایی دارد. از سویی دیگر در موضوع بازیافت ظروف ساخته شده از پی.ئی.تی، در زمان شستشو و مراحل اولیه بازیافت، باید مواد جانبی حاصل از عملیات که بعضا سمی و مضر برای محیط‎زیست هستند (مانند برخی ترکیبات آلی ِ آروماتیکی از جمله اتیلن‎بنزن) به دقت مدیریت شوند که با عدم وجود بازیافت سازماندهی شده، این معضل زیست‎محیطی قابل بررسی و نظارت نیست. اجرای طرح سهباران این مساله را مرتغع خواهد کرد.

در کشور ما به‌دلیل کمرنگ‎بودن فرهنگ حفاظت از محیط‎زیست، میزان تولید زباله قابل بازیافت و استفاده مجدد، بالاتر از مقدار استاندارد جهانی است. بازیافت بطری‎های یک‌بارمصرف حجم بزرگی از این پسماند تولیدی خانوار را می‎کاهد. از سوی دیگر، با اجرای درست طرح سهباران، شاهد جلوگیری از رهایش بخش بزرگی از زباله‎های تولید شده در محیط شهری و همچنین طبیعت خواهیم بود. در محیط‎های شهری به عنوان نمونه، انسداد جوی‎ها که هنوز در ساختار شهری در ایران وجود دارند غالبا به دلیل وجود بطری‎های یک‌بارمصرف روی می‎دهد. این مساله خصوصا در زمان‌های بارندگی به معضلی بزرگ تبدیل می‎شود که حاشیه‎سازی بهداشتی و ایمنی شهری به همراه خواهد داشت. در طبیعت ایران نیز، به عنوان نمونه سواحل شمال کشور، وضعیت بسیار نامساعدی از حیث وجود زباله‎های تولیدی از جمله بطری‎های یک‌بارمصرف مشاهده می‎شود. اجرای طرح سهباران به صورتی چشمگیر معضلات مربوط به این پسماندها را در محیط‎های شهری و طبیعی را مرتفع خواهد کرد.